Wat is de ketenregeling?
De ketenregeling is een regel in het Nederlandse arbeidsrecht die bepaalt hoeveel tijdelijke contracten een werkgever aan een werknemer kan geven voordat deze automatisch verandert in een vast contract. Als de werkgever een vierde contract aanbiedt, of als de totale duur van een aantal opeenvolgende contracten meer dan drie jaar is, wordt het contract automatisch een vast contract. Er moet een onderbreking zijn van meer dan zes maanden om de keten te doorbreken.
Waarom is de ketenregeling belangrijk?
De ketenregeling is ontworpen om werknemers te beschermen tegen misbruik van tijdelijke contracten. Voor werkgevers is het belangrijk om de ketenregeling te begrijpen om te voorkomen dat ze onbedoeld een vast contract aanbieden.
Afwijking van de ketenregeling in een cao
In de wet staat dat er in een cao ten nadele van de werknemer mag worden afgeweken van de wettelijke ketenregeling. In een cao kan voor bepaalde functies of functiegroepen de termijn van 36 maanden worden verlengd tot 48 maanden en kan het aantal van drie arbeidsovereenkomsten worden verhoogd naar zes. En in een cao kan voor bepaalde specifieke functies en gevallen de wettelijke ‘ketenregeling’ buiten toepassing worden verklaard. De vraag is of er ook ten gunste van de werknemer kan worden afgeweken in de cao.
Uitspraak
In een recente uitspraak van de Rechtbank Noord-Holland (ECLI:NL:RBNHO:2023:6468) werd deze uitzondering op de ketenregeling onder de aandacht gebracht: de mogelijkheid om in een cao ten gunste van de werknemer af te wijken van de wettelijke ‘ketenregeling’. In deze zaak vorderde een werkgever dat de arbeidsovereenkomst met een werknemer was geëindigd door het aflopen van de bepaalde tijd daarvan. De werknemer verweerde zich door te stellen dat op grond van de toepasselijke CAO een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd was ontstaan. De CAO Hoveniersbedrijf werd de maximale periode in plaats van 3 jaar beperkt tot 2 jaar. In De kantonrechter gaf de werknemer gelijk. Uit de wet en uit de wetsgeschiedenis blijkt niet dat afwijking van de ketenregeling ten gunste van de werknemer in een cao, verboden of nietig is. Deze uitleg is ook het meest in overeenstemming met de werknemersbescherming die Europese Richtlijn nastreeft en met het uitgangspunt dat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd de norm is. De rechter oordeelde dat in een CAO ten gunste van een werknemer mag worden afgeweken van de zogenoemde ‘ketenregeling’ in de wet, zoals in dit geval was gebeurd. De vordering van de werkgever werd afgewezen en de werkgever werd veroordeeld tot loonbetaling.
CAO PO
Ook in de onderwijscao’s wordt afgeweken van de wet. De CAO PO bepaalt dat de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd het uitgangspunt is. Er kan één maal een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd voor ten hoogste 12 maanden worden aangegaan. Alleen in zeer bijzondere gevallen kan hier na nog éénmaal een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd voor maximaal 12 maanden worden aangegaan. In de wet staat dat de ketenregeling niet van toepassing is op werknemers in het primair onderwijs als die worden ingezet voor vervanging van een zieke leerkracht. In de CAO PO staat echter dat er voor ziektevervanging een onbepaald aantal arbeidsovereenkomsten mag worden aangegaan, maar wel gedurende een periode van maximaal 36 maanden.
Conclusie
Het is essentieel om altijd de bepalingen van de toepasselijke CAO te raadplegen en te begrijpen, aangezien deze bepalingen in sommige gevallen kunnen afwijken van de wettelijke regels en extra bescherming kunnen bieden aan werknemers.