Contractsvrijheid <-> bescherming consument
In principe staat het partijen vrij om van alles met elkaar af te spreken. Als iemand het prima vindt om een hoog bedrag te betalen voor een bepaalde dienst, uitgevoerd door een bepaalde partij dan zijn hier geen bezwaren tegen. Indien een bepaalde dienst schaars is, dan kan een dienstverlenende partij hier logischerwijs ook meer voor vragen. Dit is nu eenmaal de vrijemarkteconomie die wij in Nederland kennen. Consumenten worden echter wel tot op zekere hoogte door de wet beschermd; een dienstverlener moet voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst bepaalde informatie duidelijk en op begrijpelijke wijze aan de consument verstrekken. Indien dit niet juist wordt gedaan, kan een overeenkomst worden vernietigd.
Voorbeeld
Aan de hand van een recente uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 28 maart 2023 zal ik uitleggen hoe dit in de praktijk werkt.
Zaak in eerste aanleg
In voorgenoemde zaak heeft een loodgieter het riool van een consument ontstopt. Hier is een bedrag van € 2.662,00 voor in rekening gebracht. Voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst heeft de loodgieter zijn tarieven met de consument besproken; een starttarief van € 169,00, voorrijkosten van € 35,00 en het meerwerk voor iedere vijftien minuten van € 29,00. Ook is er gesproken over spiraalkosten van € 49,90 per meter. De consument heeft een handtekening gezet en de loodgieter is aan de slag gegaan. Naderhand kreeg de consument te horen dat er maar liefst 40 meter spiraal was gebruikt en dat er voor de werkzaamheden daarom in totaal € 2.662,00 moest worden betaald.
De rechter in eerste aanleg heeft geoordeeld dat de loodgieter niet aan de informatieplicht heeft voldaan. Op grond van de wet moet de loodgieter voorafgaand aan het sluiten van de overeenkomst duidelijk zijn over de totale prijs van de dienst of hoe deze wordt berekend. Het enkel vermelden van de prijs van het gebruik van de spiraal per meter zonder te vermelden om hoeveel meter het (mogelijk) gaat is onvoldoende. Zeker omdat het voor een loodgieter ongebruikelijk is om de kosten van het gebruiken van (duurzaam) gereedschap apart in rekening te brengen. De sanctie op het niet voldoen aan de informatieplicht is vernietiging van de overeenkomst op grond van artikel 3:40 Burgerlijk Wetboek (strijd met wet, goede zeden, openbare orde).
Het gevolg van vernietiging is dat alle over en weer verrichte prestaties ongedaan moeten worden gemaakt. De loodgieter dient het aan hem betaalde bedrag terug te betalen. Het verweer van de loodgieter om de overeenkomst slechts gedeeltelijk te vernietigen, zodat er wel wordt betaald voor de verholpen ontstopping, is door de rechter afgewezen. Volgens de rechter heeft het gevolg van vernietiging van de gehele overeenkomst gelet op de omstandigheden in dit geval een doeltreffende, evenredige en afschrikwekkende sanctie. Met andere woorden; de loodgieter moet voelen dat zijn misleidende praktijken niet kunnen.
Hoger beroep
De loodgieter is tegen het vonnis van de rechtbank in hoger beroep gegaan. Het hof heeft de uitspraak van de rechtbank bekrachtigd. Door het hof is vastgesteld dat de praktijken van de loodgieter misleidend zijn, nu er essentiële informatie is weggelaten die de gemiddelde consument nodig heeft om een geïnformeerd besluit over een transactie te nemen, waardoor hij een besluit over een overeenkomst neemt of kan nemen dat hij anders niet had genomen. Zeker in het geval bij een spoeddienst, waardoor de gemiddelde consument weinig tijd heeft om vergelijkend onderzoek te doen tussen verschillende dienstverleners, mag een loodgieter geen misbruik maken van het urgente probleem en de druk van het moment door vaag te zijn over de totaalprijs.
Normaliter geldt bij vernietiging van een overeenkomst dat indien een prestatie (ontstoppen) naar zijn aard niet ongedaan kan worden gemaakt, een vergoeding van de waarde van de prestatie op het ogenblik van ontvangst daarvoor in de plaats treedt. Het hof bevestigt echter het oordeel van de rechtbank dat dit hier niet op zijn plaats is, nu het doel is de loodgieter te bewegen om zijn werkwijze aan te passen en anderen ervan te weerhouden om op zo’n manier handel te drijven en onduidelijke informatie te verschaffen. Kortom, de loodgieter heeft geen recht op betaling voor zijn uitgevoerde werkzaamheden.
Hulp nodig?
Bent u ook geconfronteerd met een absurd hoge factuur voor een spoeddienst (loodgieter, slotenmaker etc.) terwijl u vooraf niet goed bent geïnformeerd? Neem gerust vrijblijvend contact met ons op om de mogelijkheden te bespreken.